cinsiyet şeması kuramı

Sandra Lipsitz Bem (1944-2014) tarafından ortaya atılan, cinsiyet gelişim sürecini açıklamaya çalışan, sosyal öğrenme kuramı ve bilişsel gelişim kuramının temel bazı özelliklerini yapısında bulunduran bir kuramdır. Sandra Liptz Bem, çocukların cinsiyetlerini ve cinsiyetine özgü rolleri öğrenirken aktif olduklarını, cinsiyetlere özgü şemalar oluşturduklarını ve gelen bilgileri bu şemalara göre kategorize ettiklerini ifade eder. Çocuklar bu şemaları toplumu izleyerek öğrenir. Var olan şemalar gerekirse değişebilir. Ancak Bem, sosyal öğrenme kuramını, çocuğu sadece izleyerek öğrenen pozisyonunda öğrenme aşamasında pasifleştirdiğini ifade ederek eleştirir. Cinsiyet şema kuramında Bem Cinsiyet Rolleri Envanteri (Bem Sex Role Inventory) geliştirilmiştir.

Bireyin dikkati ve davranışının cinsiyet temlli sosyokültürel ölçütler ve kalıp yargıların şekillendirdiği içsel motivasyon tarafından yönlendirildiğini açıklayan kuram. Kadınlar MTV'de ve rock videolarında sıklıkla cinsel olarak kışkırtıcı biçimde gösterilirler.

Cinsiyet tiplemesinin çocuklar yavaş yavaş kendi kültürlerinde neyin cisniyet açısından uygun ve neyin cinsiyet açısından uygunsuz olduğuna dair cinsiyet temaları geliştirirken ortaya çıktığını öngören kuram.

Cinsiyet şeması kuramı, Martin ve Halverson tarafından öne sürülmüş bir çocuk gelişimi teorisi olarak tanımlanabilir. Bu teori, çocukların cinsiyetlerinin farkındalığını kazandıkları andan itibaren cinsiyetlerine özgü davranış kalıplarını ve tutumları öğrendiklerini savunur. Çocuklar, çevresindeki yetişkinler ve diğer çocuklar tarafından etkilenerek, kendilerine öğretilen cinsiyet rollerine göre davranır ve bu rolleri içselleştirirler. Bu şekilde, cinsiyet kimliği gelişir ve cinsiyet şeması olarak bilinen bütünsel bir algı oluşur. Cinsiyet şeması, bireyin kendini ve çevresindeki diğer insanları cinsiyet temelinde etiketlediği, cinsiyet rollerine göre davranışlar sergilediği ve cinsiyet temelli önyargılar ve stereotiplere yatkın olduğu bir düşünce kalıbıdır.